چشم‌انداز مبهم یک رابطه
نویسنده : محمداسلم جوادی - کد خبر : 34207
۲۳ اسد , ۱۳۹۴
در افغانستان یکی از پیچیده‌ترین مسایلی که هر‌دولت‌مردی با آن روبه‌رو بوده است، تنظیم مناسبات خارجی و روابط متقابل با پاکستان است. از آغاز تأسیس پاکستان، معمای روابط افغانستان با پاکستان تا هنوز حل‌ناشده باقی مانده است. از گذشته‌های دور اگر بگذریم، حداقل در طی چهار دهة اخیر، یکی از دردسرهای اصلی دولت‌داری در افغانستان، تنظیم مناسبات با پاکستان بوده است. تنظیم مناسبات با پاکستان یک رکن پایدار بحران یا ثبات سیاسی در افغانستان به شمار می‌آید. حوادث تاریخی در این سرزمین به طوری رقم خورده‌اند که پاکستان به صورت سنتی افغانستان را قلمرو تاخت‌و‌تاز خویش تعریف کرده و هرگز به دولت مرکزی افغانستان مجال نداده است تا از یک نظام سیاسی با‌ثبات و مقتدر برخوردار شود. در طی چهار دهه تحولات سیاسی، دولت‌ها و نظام‌های سیاسی متعددی در افغانستان بر سر کار آمده‌اند، اما هرگز نمی‌توان این ظهور و زوال دولت‌ها را بدون در‌نظر‌گرفتن نقش پاکستان در تحولات افغانستان درک کرد.
اشرف غنی، رییس حکومت وحدت ملی با درک این پیچیدگی تاریخی، با به‌قدرت‌رسیدن تصمیم گرفت که برای اولین‌بار معضل تنظیم مناسبات با پاکستان را به صورت اساسی حل کند. او به‌رغم بدبینی‌های تاریخی و انتقادات گستردة داخلی، به طور بی‌سابقه‌ای چرخشی در سیاست خارجی افغانستان ایجاد کرد و سعی کرد با خوش‌بینی مفرط، دولت تحت رهبری خودش را با پاکستان نزدیک کند. حاصل این چرخش، چشم‌گیر به نظر می‌رسید. دولت افغانستان برای نخستین‌‌بار پس از سقوط طالبان توانست ـ‌به ظاهرـ با نمایندگان گروه طالبان در پاکستان دیدار و گفت‌وگوی مستقیم داشته باشد. پس از این گفت‌وگو، بیانیة منتسب به ملا عمر نشر شد که در آن به صورت تلویحی از گفت‌وگوهای صلح حمایت شده بود. در این وسط اما انتشار خبر مرگ ملا عمر از سوی مقامات پاکستان، همه‌چیز را به بن‌بست کشانید.
بر اساس بیانیۀ ریاست امنیت ملی، معلوم شد که ملا عمر حداقل دو سال پیش در پاکستان مرده است. درز این اطلاعات نشان داد که آنچه گفت‌وگوهای صلح نامیده می‌شود، چیزی جز یک نمایش مضحک و بازی استخباراتی از سوی پاکستان نبوده است. هرچند دولت افغانستان از این زاویه دولت پاکستان را تحت فشار قرار نداد، اما طبیعی بود که اعتماد و خوش‌بینی‌اش به رفتارهای مقامات پاکستان را از دست بدهد. بیانیۀ اشرف غنی در روز دوشنبه، نشانه‌های روشنی از چرخش مجدد در روابط خارجی افغانستان با پاکستان را با خود داشت. اشرف غنی از اعتماد بیش از حدی که به دولت پاکستان کرده بود، سرخورده و مستأصل به نظر می‌رسید. به نظر می‌رسد با انتشار خبر مرگ ملا عمر، بار دیگر همه‌چیز به جای اول خودش بازگشته است. بازی استخباراتی پاکستان با گفت‌وگوهای صلح آب سردی بر اعتماد و خوش‌بینی بیش از حد دولت تحت رهبری اشرف غنی ریخت. روند اعتماد دولت افغانستان اکنون به بن‌بست رسیده است. این‌که این بن‌بست در استراتژی جدید دولت افغانستان در قبال پاکستان چگونه ترجمه می‌شود، معلوم نیست. با مشکلاتی که دولت افغانستان پیش‌رو دارد، گزینه‌های زیادی روی دست نیست. پاکستان هم از نفوذ و اعتبار گسترده در سطح بین‌المللی برخوردار است و هم ابزارهای کافی برای بی‌ثبات‌کردن افغانستان در اختیار دارد. در سوی دیگر، دست دولت افغانستان تا حدودی خالی است. تجربة دهه‌های گذشته نشان می‌دهد که آواز دادخواهی و تظلم افغانستان در مراجع بین‌المللی و جهانی، چندان شنیده نشده است. حال باید دید، دولت اشرف غنی چه گزینه‌ای را برای حل معمای رابطه با پاکستان روی دست می‌گیرد! آیا اشرف غنی می‌تواند این معما را حل کند، یا دولت او نیز همانند مردم افغانستان قربانی دخالت‌ها و بازی‌های استخباراتی پاکستان خواهد شد؟ حل این معما هرگز ساده نیست؛ اما هرچه هست، رابطه با پاکستان بار دیگر در افغانستان به یک بن‌بست اساسی بدل شده است.
هنوز دیدگاهی داده نشده.
دیدگاه‌تان را بنویسید: